॥ શ્રી સ્વામિનારાયણો વિજયતે ॥

ભગવાન સ્વામિનારાયણનાં

॥ વચનામૃત ॥

ગઢડા અંત્ય-૧૭: ભરતજીના આખ્યાનનું

નિરૂપણ

તા. ૨૮/૧૨/૧૯૫૬. રાત્રે મદ્રાસ જતાં ટ્રેનમાં યુવકોને બોલાવી, વચનામૃત ગઢડા અંત્ય ૧૭મું વચનામૃત વંચાવ્યું અને યોગીજી મહારાજે વાત કરી, “આમાં ભરતજીનું આખ્યાન ચમત્કારી કહ્યું, તે ચમત્કાર કયો? ભરતજીએ રાજ્ય મૂક્યું, સગાંવહાલાં મૂક્યાં, અને પોતે ઋષભદેવ ભગવાનના પુત્ર હતા, તો પણ એક તુચ્છ એવી મૃગલીમાં દયાએ કરીને બંધાયા. દયા કરતા પણ આવડવી જોઈએ, અને સાધારણ ઘટે તેમ રાખવી, પણ તેમાં બંધાવું નહીં. ભગવાનના ભક્તને ભગવાન સિવાય બીજે વૃત્તિ રહે એ મોટું પાપ છે. ખરેખરા મોટાપુરુષ હોય તે તો ક્રિયામાં બંધાય જ નહીં અને કોઈને બંધાવા પણ દે નહીં.

“સ્વામી જૂનાગઢના મહંત હતા પણ જોળી ખીંટીએ ટીંગાડી રાખતા, તે જો મહારાજનો ગઢડાથી કાગળ આવે કે તરત જ લઈને ગઢડા જવાની તૈયારી રાખતા. નિષ્કુળાનંદ સ્વામીએ ધોલેરાનો વ્યવહાર કર્યો પણ સાલેમાળ માથે નાખ્યો એમ કહેતા. આજ્ઞાએ કરીને વ્યવહાર તો કરવો, જોડાવું પૂરેપૂરું, પણ તેમાં નિર્બંધ અને નિર્દોષ રહેવું. વ્યવહાર બંધનકારી ન થવો જોઈએ. એનું નામ જ સ્થિતિ કહેવાય.

“વ્યવહારના સંકલ્પ થાય, જગતના સંકલ્પ થાય, ત્યાં સુધી વાસના ટળી નથી. વાસના ટળે ત્યારે ભગવાનના જ સંકલ્પ રહે. વ્યવહારના સંકલ્પ ભગવાનની મૂર્તિ ભુલાવી દે અને ભક્તિમાં મોટું વિઘ્ન કરે.”

[બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ૨/૧૭૪]

December 28, 1956. At night on the train to Madras, Yogiji Mahārāj called the yuvaks and had Vachanāmrut Gadhadā III-17 read and said, “Mahārāj says the story of Bharatji is miraculous. What miracle is he speaking of? Bharatji renounced his kingdom, loved ones, and he was the son of Rushabhdev Bhagwān; yet, he became bound by an insignificant deer because of his compassion. One should know when to show compassion - it should be ordinary and shown only when necessary. One should not develop affection because of compassion. It is a sin for a devotee of God to lodge their mind in anything except God. If the Motā-Purush is genuine, then he would not be bound by anything and would not let others bind to anything.

“Swāmi was the mahant of Junāgadh mandir. He always kept his jholi hanging on a peg in case Mahārāj called him to Gadhadā by letter. He could instantly grab his jholi and leave. Nishkulānand Swāmi handled the affairs of Dholerā mandir but said it was as if the Sālemāl mountain was thrown on him. One should engage in affairs because of God’s command, join in the affairs fully, but one should not become attached to it and remain free. Affairs should not become binding. That itself is an elevated state.

“If one has thoughts of social affairs, the world, then desires have not been eradicated. When desires have been eradicated, then only thoughts of God remain. Thoughts of social affairs will make one forget God’s murti and that is a great obstacle in liberation.”

[Brahmaswarup Yogiji Mahārāj: 2/174]

નિરૂપણ

યોગીજી મહારાજ કહે, “ભગવાનને અર્થે ભરતજીએ આખી પૃથ્વીનું રાજ્ય છોડ્યું, છતાં મૃગલીનું બચ્ચું આડું આવ્યું એ ચમત્કાર! જ્ઞાન છતાં આસક્તિ, દયા, બંધન થયું. સ્ત્રી, દ્રવ્ય, ચેલામાં આસક્તિ ન રાખવી. એ ધૂળ થઈ જાય તે ચમત્કાર. ભગવાન ને સંતમાં એવું હેત કરવું. તો એ રૂપ થઈ જવાય. પણ અહીં (સત્પુરુષમાં) થતું નથી. શી સમજણથી આસક્તિ તૂટે? જ્ઞાન ને આશીર્વાદથી બંધન ન થાય.

“આ આખ્યાન સાંભળી સમજવાનું કે બંધાવું નહીં. જગતમાં આસક્તિ ન કરવી. આવા મોટા બંધાઈ ગયા તો આપણી શી ગુંજાશ? પાપે કરીને બંધાણા. અનંત પ્રકારનાં પાપ છે, ભગવાનના ભક્તને ભગવાન વિના બીજે ઠેકાણે હેત કરવું તે મોટું પાપ છે. ભગવાનના ભક્તોમાં આસક્તિ થાય તો? એ તો કરવાનું છે. લૂખા રહેવાનું છે? તેથી એકાંતિક થઈ જવાય. બીજા ઉપર દયા તો કરવી પણ ઠેઠ સુધીની ન કરવી. મોક્ષ ફરી જાય તેવી દયા ન કરવી.”

[બ્રહ્મસ્વરૂપ યોગીજી મહારાજ: ૩/૩૫૧]

Yogiji Mahārāj said, “Bharatji renounced the reign of the whole world for God; yet, he became attached to a young deer - that is a ‘miracle’. He had knowledge, yet he had a weakness, compassion that led to attachment. One should not have desires for women, wealth, disciples. When these become equivalent to dirt, that is a miracle. One should have love for God and the Sant instead; then, one becomes like them. But that love for the Satpurush does not develop. With what understanding can one’s desired by eradicated? With knowledge and grace.

“After listening to this narrative (of Bharatji) one should understand that they should not become bound by the world. If the great became bound, then what of us? They became bound because of sin. There are countless types of sins. The greatest sin, however, is for the devotee of God to have affection for anything other than God. What if one becomes attached to God’s devotees? Actually, that is what needs to be done. Should we remain dry (i.e., become devoid of affection)? One becomes ekāntik (by having affection for God and his devotees). We should have compassion for others, but not all the way. One should not have compassion such that their liberation is compromised.”

[Brahmaswarup Yogiji Mahārāj: 3/351]